Bilim tarihi, bilimsel bilginin tarih içindeki gelişim sürecini inceler ve kuramların çeşitli çağlarda ortaya çıkışı ve kabul edilişini, bilim adamlarının bilgiyi üretme biçimlerini ve bunun toplumsal etkilerini, bilimin felsefe, din ve sanat gibi diğer düşünsel faaliyetlerle ilişkilerini, bilim ve teknoloji ilişkisini, gündelik hayatta bilimin yerini ve önemini sorgulayarak bilimi bütün yönleriyle tanıtmaya çalışır (Demir ve Dosay Gökdoğan, 2008).
Bilim tarihi, bilimsel bir araştırma konusu olarak 19. yüzyılın ilk yarısında ortaya çıkmıştır. Amerikalı bilim tarihçisi George Sarton’un History of Science adlı eseriyle tanımı, yöntemi ve içeriği belirlenmiş bundan sonra bilim tarihi araştırmaları bu yönde gerçekleştirilmiştir (Demir ve Dosay Gökdoğan, 2008).
Demir (2003), bilim tarihinin akademik alanda hak ettiği konum ve saygınlığa ulaşamadığını, bu bilim alanının giderek ortadan kalkma tehlikesiyle karşı karşıya bulunduğunu ve bilimlerin fazla rağbet görmedikleri bir ortamda, bunların oluşumu ve gelişimi ile ilgilenen bilim tarihinin de rağbet görmemesinin doğal olduğunu belirtmektedir.
Bir ulusun kendi tarihinin görkemini görmek ve göstermek için başvuracağı en iyi alanlardan birisi bilim tarihidir. Bu nedenle uluslar hem genel hem de kendi bilim tarihlerini ve dolayısıyla da tarihte yakalamış oldukları başarıları gün ışığına çıkarabilmek için bu alanda önemli ve köklü çalışmalar yapmak zorundadırlar (Unat, 2012).
Topdemir (2011), bilim tarihine önem vermenin iki yönden değer taşıdığını belirtir: Genç kuşaklara bilimsel zihniyetin önemini kavratarak akılcı davranmalarını sağlamak ve tarih bilincinin yerleşmesini sağlamak. Topdemir (2011) ayrıca bilim tarihine yeterli duyarlılığın gösterilmemesinin, her şeyden önce gençlerde yanlış bir tarih bilincinin gelişmesine neden olacağını belirtmektedir.
Bahadır (2017), bilim tarihi alanında asıl ulaşılması gereken kitlenin, bilimi seven, bilimsel çalışmalara ilgi duyan lise ve üniversite öğrencileri olduğunu; bilim tarihi disiplininin, gençlerin çok yönlü düşünebilen bir kimlik kazanmalarına, kavrayış ufuklarının genişlemesine yardımcı olacağını; bilim tarihi çalışmalarına önem vermenin, aynı zamanda güncel bilimsel çalışmaların öneminin bilincinde olmak anlamına geleceğini ifade etmektedir.
Öğrencilerin Türk-İslam bilginleri hakkında bilgi sahibi olmaları kendi kültürlerinden haberdar olmalarını ve bilimin evrenselliğini anlamalarına katkı sağlayacaktır. Bunun yanında bilimi sevmelerinin ve bu insanlardan esinlenerek bilime karşı olumlu tutum geliştirebilmelerinin yolu açılacaktır (Başkan Takaoğlu, 2018).
Bilim tarihi araştırmalarının geçmişi, Türkiye’de XIX. yüzyılın sonu ile XX. yüzyılın başlarına kadar geri gitmektedir; Sâlih Zeki Bey ile Adnan Adıvar gibi bilginlerin yapmış oldukları çalışmalar sonucunda, yavaş yavaş tanınmaya başlamıştır; üniversite içine girmesi ve öğretimin bir parçası olması içinse, Aydın Sayılı’yı beklemek gerekmiştir (Demir, 2003). Aydın Sayılı, ülkemize çağdaş bilim tarihi anlayışını getirmiş ve araştırmalarıyla bu alanın kurumlaşmasını sağlamıştır (Unat, 2013).
KAYNAKÇA:
Bahadır, O. (2017). Bilim tarihi nedir? neden önemlidir?, Erişim adresi: https://sarkac.org/2017/03/bilim-tarihi-nedir-neden-onemlidir/
Başkan Takaoğlu, Z. (2018). Lise öğrencilerinin bilim tarihi hakkındaki bilgi düzeyleri. Mavi Atlas, 6(1), 349-370. DOI: 10.18795/gumusmaviatlas.419094
Demir, R. ve Dosay Gökdoğan, M. (2008). Aydın Sayılı, Türk Kültüründen Görüntüler Dizisi: 80, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı.
Demir, R. (2003). Türkiye’de bilim tarihi araştırmalarının gelişimine genel bir bakış (1532-1993). Türkiye’de Bilim Tarihi Araştırmalarının Dünü ve Bugünü içinde (1-92). Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Yayınları.
Topdemir, H. G. (2011). Bilim tarihi ne söyler?, Bilim ve Teknik Dergisi, (522), 102-104.
Unat, Y. (2012). Bilim tarihi disiplini, Erişim adresi: https://dspace.ankara.edu.tr/xmlui/ bitstream/handle/20.500.12575/52701/Bilim%20Tarihi%20Disiplini.html?sequence=1
Unat, Y. (2013). Ord. Prof. Dr. Aydın Sayılı, Dört Öge, (3), 1-23.
