Ord. Prof. Dr. Aydın Sayılı / Akademik Hayatı

Akademik Hayatı

 

[akademik hayatı pdf]

 

Aydın Sayılı, 1934 yılı baharında Harvard Üniversitesi, Fen ve Edebiyat Fakültesi’ne kaydını yaptırdı. Üçüncü yılın ilk sömestri sonunda fizikten master derecesini aldı ve asıl bilim tarihi eğitimine başladı (Demir ve Dosay Gökdoğan, 2008).

 

Aydın Sayılı, George Sarton’un danışmanlığında 1942 yılında Institutions of Science and Learning in Medieval Islam [Ortaçağ İslam Dünyasında Bilim ve Eğitim Kurumları] adlı teziyle Harvard Üniversitesi’nde doktora derecesi alır (Ayan, 2008). Bu doktora, Harvard Üniversitesi’nde Sarton’ın yönetimi altında (ve muhtemelen dünyada da) yapılmış ilk bilim tarihi doktorasıydı (Demir ve Dosay Gökdoğan, 2008). Türker-Küyel (1996) de bunun, dünyada bilim tarihi dalında verilmiş olan ilk doktora derecesi olduğunu ifade etmektedir.

 

Sayılı, doktora çalışmasında, Ortaçağ İslam Dünyasındaki bilimsel çalışmaların biçimlenmesine önemli etkilerde bulunmuş olan rasathane, medrese, hastane ve kütüphane gibi bazı kurumlar üzerinde yoğunlaşmıştı (Demir ve Dosay Gökdoğan, 2008).

 

 

                                                         

 

 

Sayılı, 1943 yılında Türkiye’ye döndü ve DTCF Felsefe Enstitüsü’nde “ilim tarihi ilmî yardımcılığı”na atandı (Demir ve Dosay Gökdoğan, 2008). 1946 yılı sonunda Felsefe Kürsüsü’ne “Bilim Tarihi Doçenti” olarak atandı (Uğurlu, 1996). Doçentlik tezi, “Fâtımî Halifesi el-Hâkim Zamanında Kâhire Rasathaneleri” başlığını taşımaktadır. 1952 yılında ise “İlim Tarihi Profesörlüğü”ne getirildi (Demir ve Dosay Gökdoğan, 2008).

 

1952 yılında DTCF’nde resmen bağımsız bilim tarihi kürsüsü [ana bilim dalı] kuruldu. Bu kürsü, dünyadaki bilim tarihi kürsülerinin en erkenlerinden ve Türkiye’de ilk idi. Profesör Sayılı bu kürsünün, kuruluşundan 1983 yılında emekliye ayrılıncaya kadar başkanlığını yürütmüştür (Sayılı, 1994). Böylece Dünya’daki diğer ülkelerle karşılaştırıldığında, oldukça erken sayılabilecek bir tarihte, bilim tarihi, Türk bilimsel ve düşünsel yaşamının ayrılmaz bir unsuru haline gelmeye başlamıştır (Demir, 2003).

 

1958 yılında Sayılı, ordinaryüs profesörlüğe yükseltildi. Böylece 45 yaşına geldiğinde, bu büyük bilim adamı, en yüksek akademik paye ile onurlandırılmış oluyordu (Demir ve Dosay Gökdoğan, 2008). Aydın Sayılı, DTCF’nde bu unvanın verildiği son akademisyendir.

 

1960 yılına gelindiğinde, başyapıtı olan The Observatory in Islam and Its General Place in the History of the Observatory [İslam’da Rasathane ve Genel Rasathane Tarihindeki Yeri] adlı kitabını yayımladı. Bu yapıt kısa bir süre içinde İslâm Rasathanelerine ilişkin çalışmaların temel kaynağı haline geldi (Demir ve Dosay Gökdoğan, 2008).

 

1974 yılında DTCF Felsefe Bölümü Başkanlığı’na seçilen Ord. Prof. Dr. Aydın Sayılı, bu görevini 1983 yılı başında yaş haddi nedeniyle emekli oluncaya dek kesintisiz sürdürdü. Ord. Prof. Dr. Aydın Sayılı, 1984 yılında kurulan Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Kültür Merkezi’ne Başkan olarak atandı. 16 Eylül 1993 tarihinde bu görevinden emekli oldu (Uğurlu, 1996).

 

1984 yılında, Aydın Sayılı’nın başkanlığında Atatürk Kültür Merkezi’nin yayın organı olarak Erdem dergisi kurulmuş ve birinci sayısı yayımlanmıştır (Demir ve Dosay Gökdoğan, 2008). Akademik hayatı boyunca, Türker-Küyel (1996) ve Uğurlu (1996)’nun listesini verdiği birçok uluslararası kongre ve bilimsel toplantıya katılan Ord. Prof. Dr. Aydın Sayılı, Atatürk Kültür Merkezi Başkanı olarak görev yaptığı süre içinde de uluslararası kongre ve sempozyumlar düzenledi (Demir ve Dosay Gökdoğan, 2008).

 

 

 

 

Aldığı Ödüller

 

 

Ord. Prof. Dr. Aydın Sayılı; 1973 yılında Polonya Hükümeti’nce verilen Kopernik Madalyası; 1977 yılında TÜBİTAK tarafından verilen Hizmet Ödülü; 1981 yılında İstanbul Teknik Üniversitesi’nce verilen Üstün Hizmet Ödülü; 1983 ve 1986 yıllarında A.Ü. DTCF’nce verilen Hizmet Ödülü ve 50. Yıl Ödülü; 1990 yılında UNESCO tarafından verilen Pandit Nehru Ödülü; 1992 yılında Türkiye Yazarlar Birliği tarafından verilen Üstün Hizmet Ödülü; 1993 yılında Türkiye İlim ve Edebiyat Eseri Sahipleri Meslek Birliği’nce verilen Hizmet Şeref Ödülü’nü almıştır (Kâhya, 1995; Türker-Küyel, 1996; Dosay Gökdoğan ve Demir, 2003; Unat, 2013).

 

Akademik Hayatı Dışında Yürüttüğü Görevler

 

Ord. Prof. Dr. Aydın Sayılı; Türk Tarih Kurumu tam üyeliği ve Ortaçağ kolu başkanlığı; Uluslararası Bilim Tarihi Akademisi muhabir üyeliği, tam üyeliği ve başkanlığı; Türk Kütüphaneciler Derneği onur üyeliği; UNESCO Uluslararası Editörler Komitesi üyeliği; UNESCO Türkiye Milli Komitesi Yönetim Kurulu üyeliği; Atatürk Kültür Merkezi başkanlığı; Alman Doğubilimciler Derneği onur üyeliği ve Ankara Atatürk Lisesi Eğitim Vakfı Onur Kurulu üyeliği görevlerini de yürütmüştür (Sayılı, 1994; Uğurlu, 1996).

 

KAYNAKÇA:

Ayan, D. (2008). Ordinaryüs Profesör Aydın Sayılı: Bilim Tarihinde Türk Entelektüel Kimliği, Ankara: Lotus Yayınevi.

Demir, R. (2003). Türkiye’de bilim tarihi araştırmalarının gelişimine genel bir bakış (1532-1993). Türkiye’de Bilim Tarihi Araştırmalarının Dünü ve Bugünü içinde (1-92). Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Yayınları.

Demir, R. ve Dosay Gökdoğan, M. (2008). Aydın Sayılı, Türk Kültüründen Görüntüler Dizisi: 80, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı.

Kâhya, E. (1995). Ord. Prof. Dr. Aydın Sayılı’nın ardından, Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, (6), 427-450.

Sayılı, A. (1994). Profesör Aydın Sayılı’nın kısa biyografisi ve bilimsel faaliyetleri, (M. Dosay, Çev.), Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, (5), 575-595.

Türker-Küyel, M. (1996). Aydın Sayılı’nın hayat hikâyesi, eserlerinin değerlendirilmesi, eserlerinin listesi, Erdem, 9(25), 3-29.

Uğurlu, M. C. (1996). Büyük bir bilim tarihçisi Ord. Prof. Dr. Aydın Sayılı (1913-1993), Erdem, 9(26), 453-481.

Unat, Y. (2013). Ord. Prof. Dr. Aydın Sayılı, Dört Öge, (3), 1-23.