Ord. Prof. Dr. Aydın Sayılı / Yaşamı

Yaşamı

 

[yaşamı pdf]

 

 

 

 

 

 

Aydın Sayılı, 2 Mayıs 1913 tarihinde İstanbul’da doğdu. Babası Abdurrahman Sayılı, annesi Suat Sayılı’dır (Uğurlu, 1996). Babasının görevi dolayısıyla çocukluk hayatının uzunca bir kısmı İran’da geçmiştir. Aydın Sayılı ilköğrenimini, İstanbul’da Sokullu Mehmet Paşa İlkokulunda, orta öğrenimini ise Ankara’da Taş Mektep diye bilinen, bugünkü adıyla Atatürk Lisesinde (Ankara Erkek Lisesi) 1933 yılında tamamlamıştır (Kâhya, 1994).

 

 

 

 

 

 

1933 yılında Ankara Erkek Lisesi’nin bakalorya sınavına [lise bitirme sınavı], Mustafa Kemal Atatürk yanında yirmiye yakın kişiyle birlikte katıldı. Sayılı’nın sınavını bizzat kendisi yaptı ve bir saat yirmi dakika süren sınavın tarihe ilişkin sorularına aldığı yanıtları beğendi (Unat, 2013). Aydın Sayılı, “Atatürk’le Bir Sınav Anısı” başlıklı yazısıyla bu tarihsel olayı detaylı şekilde anlatmıştır.

Gazi Mustafa Kemal, sınav çizelgesini, -Aydın’ın notunu Çok eyi diye yazarak- imzaladı. Aydın Sayılı, Ankara Erkek Lisesi’ni “pekiyi” dereceyle ve birincilikle bitirdi. Aynı yıl Maarif Vekaleti’nin yurt dışına öğrenci göndermek için açtığı sınavı kazanarak, ünlü Harvard Üniversitesi’nde “Bilim Tarihi” bölümünde yüksek öğrenimini yapmak üzere Amerika Birleşik Devletleri’ne gönderildi (Uğurlu, 1996). Sayılı, George Sarton’ın danışmanlığında İslam Dünyası’ndaki bilimsel gelişimin tarihi alanında çalıştı. 1942 yılında bilim tarihi alanında dünyada ilk doktora derecesini aldı (Unat, 2013).

 

 

 

 

 

Aydın Sayılı 1943 yılında, Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesine (DTCF), yardımcı öğretim elemanı olarak atanmıştır. Sayılı, 1946 yılında doçent ve 1952 yılında profesör olmuştur. 1958 yılında Ordinaryüs Profesörlük ünvanını kazanmıştır (Kâhya,1994).

1983 yılında üniversitedeki görevinden emekli olduktan sonra 1983 yılının Ekim ayında Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu’na bağlı Atatürk Kültür Merkezi’nin başkanlığına getirildi. 1993 Eylül’üne kadar bu görevini sürdüren Sayılı, 15 Ekim 1993 tarihinde hayata veda etti (Unat, 2013).

 

 

 

 

 

Ord. Prof. Dr. Aydın Sayılı Anısına…

-A.Ü. DTCF’nin 433 numaralı dershanesine “Aydın Sayılı Dershanesi” adı verilmiştir.

-Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, Atatürk Kültür Merkezi, Ankara Üniversitesi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul Teknik Üniversitesi ve Kastamonu Üniversitesi tarafından çeşitli tarihlerde Ord. Prof. Dr. Aydın Sayılı konulu toplantı, konferans, çalıştay, panel ve sempozyumlar düzenlenmiştir.

-2000 yılında Dr. Güçmurat Sultanmuradov tarafından “Türkiye Cumhuriyeti Döneminde Bir Bilge: Aydın Sayılı” başlıklı bir doktora tezi hazırlanmıştır.

-Erdem Dergisi’nin 25, 26 ve 27. sayıları, “Aydın Sayılı Özel Sayıları” olarak çıkarılmıştır.

-Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı kütüphanesinin adı 1994 yılında “Aydın Sayılı Kütüphanesi” olarak değiştirilmiş ve Başkanlık tarafından her yıl verilmekte olan lisansüstü eğitim ve araştırma bursunun adı 2019 yılında “Aydın Sayılı Bursu” olarak yeniden düzenlenmiştir. Ayrıca, Başkanlıkça Sayılı’nın hayattayken yayımlanmış olan bütün yazılarını kapsayan 17 ciltlik bir Aydın Sayılı Külliyatı hazırlanmaktadır.

-Dünya çapında taşıdığı ün, bilim dünyasına ve Türk bilim tarihinin gelişmesine verdiği desteklerden dolayı 1 Ocak 2009 tarihinden itibaren tedavüle giren 5 Türk Lirası’nın arka yüzüne Ord. Prof. Dr. Aydın Sayılı’nın resmi konulmuştur.

-2008 yılında Ord. Prof. Dr. Aydın Sayılı hakkında, Prof. Dr. Remzi Demir ve Prof. Dr. Melek Dosay Gökdoğan’nın “Aydın Sayılı” ve Dursun Ayan’ın “Ordinaryüs Profesör Aydın Sayılı: Bilim Tarihinde Türk Entelektüel Kimliği” adlı kitapları yayımlanmıştır.

 

 

KAYNAKÇA:

Kâhya, E. (1994). Ord. Prof. Dr. Aydın Sayılı’nın ardından, Belleten, 58(221), 241-266.

Uğurlu, M. C. (1996). Büyük bir bilim tarihçisi Ord. Prof. Dr. Aydın Sayılı (1913-1993), Erdem, 9(26), 453-481.

Unat, Y. (2013). Ord. Prof. Dr. Aydın Sayılı, Dört Öge, (3), 1-23.