Ord. Prof. Dr. Aydın Sayılı, ömrünün büyük bölümünü bilim tarihi çalışmalarına bilinçle ayıran, bu uğraşısından derin bir zevk duyan, bilim tarihine önemli birçok katkıları ile ülkesinde ve uluslararası bilim ortamında haklı bir saygınlık kazanmış bir kişiliktir (Uğurlu, 1996). Sayılı; İngilizce, Fransızca, Almanca, Farsça ve Arapça dillerini biliyordu (Sayılı, 1994). Onun Türkçe ve yabancı dillerdeki çok sayıda bilimsel yayını bilim tarihi dalında kendisine uluslararası ün ve saygınlık kazandırmıştı (Uğurlu, 1996). Özellikle Türkiye dışında bilinmesinde fayda gördüğü konuları yabancı dilde yazmış, bu şekilde Türk ve İslam entelektüel birikimini tanıtma olanağı bulmuştur (Ayan, 2008).
Özellikle bilim tarihine dayanan düşüncelere ilgi duyardı. Gerçekçi ve sistematik düşünce, belirgin bir niteliği idi. Araştırmalarında, olabildiğince ilk kaynaklara ulaşmaya, peşin yargısız ve nesnel davranmaya sürekli özen gösterirdi. Bilim etiği, onun düşüncelerinde ve davranışlarında saygın konumdaydı. Ord. Prof. Dr. Aydın Sayılı, ülkemizde bilim tarihi dalında çok yönlü, önemli, başarılı, uzun ve öncü bir hizmeti gerçekleştirdi (Uğurlu, 1996).
Ord. Prof. Dr. Aydın Sayılı, bilimsel konuların, bilimsel yayınlarda, bilimsel öteki etkinliklerde (kongre, sempozyum, bilimsel dergi, ders) tartışılmasını isterdi. Sayılı, ülkemizde özellikle bilim tarihi alanında çok değerli bir kütüphaneye [çoğu bilim tarihi ile ilgili olmak üzere 16.635 adet kitap] sahipti. Kitaplarını -ölümünden sonra verilmek üzere- Atatürk Kültür Merkezi Kütüphanesi’ne bağışladı (Uğurlu, 1996).
Sayılı için devlete bağlılık ve aldığı bursun karşılığını vermek için gösterdiği gayret her faninin inanç ve eylem dünyasında taşıyamayacağı kadar güçlüydü. O, kendisine “sizin makam arabanızı yenileyelim, ne dersiniz hocam” diye sorulduğunda “Benim milletim bana lüks araba alacak kadar zengin değil, şimdilik idare edelim” diyerek öneriyi kabul etmemiştir (Ayan, 2008). Türk olmakla daima gurur duymuş olan ve Türk kültür ve bilimi adına yapılan çalışmaları ortaya çıkarmak için canla başla çalışmış olan bu büyük bilim adamı, her kalıcı çalışmalarıyla ebedileşmiş olan bilim adamı gibi, eserleriyle yaşamaya devam edecektir (Kâhya, 1995).
KAYNAKÇA:
Ayan, D. (2008). Ordinaryüs Profesör Aydın Sayılı: Bilim Tarihinde Türk Entelektüel Kimliği, Ankara: Lotus Yayınevi.
Kâhya, E. (1995). Ord. Prof. Dr. Aydın Sayılı’nın ardından, Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, (6), 427-450.
Uğurlu, M. C. (1996). Büyük bir bilim tarihçisi Ord. Prof. Dr. Aydın Sayılı (1913-1993), Erdem, 9(26), 453-481.
Sayılı, A. (1994). Profesör Aydın Sayılı’nın kısa biyografisi ve bilimsel faaliyetleri, (M. Dosay, Çev.), Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, (5), 575-595.