Prof. Dr. Sevim Tekeli / Yaşamı

Yaşamı

[yaşamı pdf]

 

 

 

Prof. Dr. Sevim Tekeli 22 Aralık 1924 tarihinde İzmir’de doğdu. Babası çeşitli vilayetlerde valilik görevi yürüten Osman Nuri Tekeli, annesi Hamide Tekeli’dir. İlköğretimini Türkiye’nin çeşitli kentlerinde tamamladıktan sonra ortaöğretimini İzmir Kız Lisesi ve Üsküdar Amerikan Koleji’nde tamamladı. 1948 yılında Ankara Üniversitesi, Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi, Felsefe Bölümü’ne girdi ve 1951 yılında buradan mezun oldu. 1951 yılında Ord. Prof. Dr. Aydın Sayılı’nın yanında doktora çalışmasına başladı ve 1952 yılında da Bilim Tarihi Kürsüsü’ne asistan olarak atandı. (Unat, 2008)

Asistan olarak atandığı 1952 yılından itibaren, aralıksız olarak araştırmalarını sürdüren Tekeli’nin çeşitli dergilerde yayımlanmış birçok makalesi bulunmaktadır. Ayrıca konusu ile ilgili yurtiçi ve yurtdışında çeşitli toplantılara katılmış ve çeşitli bilimsel kurumlara üye olmuştur. (Unat, 2003)

Tekeli, eskiden yürürlükte olan akademik yükseltme ilkelerine uygun olarak “Nasirüddin Tycho Brahe ve Takiyyüddin’in Rasat Aletlerinin Mukayesesi” adlı teziyle 1956 yılında doktor, “Takiyyüddin’in Sidretü’l-Müntehâ Adlı Astronomi Kitabı ve 16. Yüzyıl Astronomisi” adlı teziyle 1960 yılında doçent ve nihayet “16. Yüzyılda Saat Konstrüksüyonuna Dair En Parlak Yıldızlar Adlı Eseri” adlı teziyle de 1967 yılında profesör unvanını aldı; böylece üç akademik aşamada ortaya koyduğu üç değerli çalışma sonrasında, Takiyyüddin ibn Maruf ve İstanbul Rasathanesi hakkında bilinenleri, büyük ölçüde geliştirmeyi ve düzeltmeyi başardı. (Türkiye’de Bilim ve Kadın)

 

 

1973’te UNESCO’nun, Kopernik’in doğumunun 500. yılı nedeniyle hazırladığı program çerçevesinde çıkarılan Nikola Kopernik 1473-1973 adlı kitaba yapmış olduğu katkıları dolayısıyla Polonya hükümetince kendisine bir teşekkür belgesi sunuldu. Türk-Arap ilişkileri Vakfı’nda, Türk Felsefe Derneği’nde ve Türk Bilim Tarihi Kurumu’nda kurucu üye olan Prof. Dr. Sevim Tekeli, ayrıca 7 yıl boyunca Atatürk Kültür Merkezi’nde asli üye, bir süre Yürütüme Kurulu üyeliği ve Bilim Felsefe Kolu Başkanlığı görevlerinde bulundu. (Kazancıgil, 1993 Mayıs)

Amerika, Avusturya, Fransa, İngiltere, Suriye, Hindistan ve Pakistan ile ülkemizde toplanan uluslararası Bilim Tarihi ve Astronomi Tarihi kongrelerine ilgi çekici tebliğlerle katıldı. Çeşitli fakültelerde ve yurt içinde muhtelif kentlerde bilim tarihi ve astronomi tarihiyle ilgili dersler ve konferanslar verdi. Ayrıca 1971 yılında RCD’nin davetlisi olarak İran’a gitti. (Kazancıgil, 1993 Mayıs)

1983 yılında Sayılı emekli olunca, Tekeli Felsefe Bölümü Başkanlığı’na ve Bilim Tarihi Anabilim Dalı Başkanlığı’na getirildi; ancak aynı yıl içinde anabilim dalı başkanlığını, Sayılı’nın yetiştirmiş olduğu diğer bir kadın bilim tarihçimiz olan Prof. Dr. Esin Kâhya’ya bıraktı; bölüm başkanlığını ise, yaş haddinden emekli olduğu 1993 yılına kadar sürdürdü. (Türkiye’de Bilim ve Kadın)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1993 yılında Tekeli’nin öncülüğünde Bilim Tarihi Anabilim Dalı öğretim üyeleri tarafından, liseler için ilk bilim tarihi ders kitabı olan Bilim Tarihi yazılmış ve yayımlanmıştır, daha sonra bu kitap, muhtelif çevrelerden gelen yoğun talep üzerine genel okuyucunun ve üniversite öğrencilerinin gereksinimini karşılayacak ölçüde genişletilmiş ve 1997 yılında yine Bilim Tarihi ve 1999 yılında ise Bilim Tarihine Giriş adıyla yeniden basılmıştır. (Türkiye’de Bilim ve Kadın)

2002 yılında Tekeli iki öğrencisiyle birlikte (Melek Dosay Gökdoğan ve Yavuz Unat) on üçüncü yüzyılın ünlü Türk mühendisi Cezeri’nin mühendislik alanındaki eserini Türkçeye kazandırdı. (Unat, 2008)

 

 

 

 

 

 

 

 

Hayatının büyük bir çoğunluğunu bilim tarihi araştırmalarına adamış olan Prof. Dr. Sevim Tekeli, 16 Aralık 2019’da, Ankara’da hayata veda etti.

 

Kaynakça:

-Unat, Y. (2008). Prof. Dr. Sevim Tekeli ve Bilim Tarihine Katkıları, academia, 1-14.

-Kazancıgil, A. (1993 Mayıs). Bilim Tarihi, Bilim Tarihçilerimiz: Sevim Tekeli, Onaran, sayı: 19,

-Türkiye’de Bilim ve kadın : “Türkiye’de Bilim ve Kadın” Çalıştayı bildirileri, 18-19 Ekim 2007.